ကာလရွည္ေငြေခ်းစာခ်ဳပ္ ကို တက္ေစ်း (Premium) ျဖင္႔ေရာင္းျခင္း

ယခု ေဆာင္းပါးမွာ စာခ်ဳပ္ပါ အတိုးႏႈန္းက ေစ်းကြက္ အတိုးႏႈန္းထက္ ျမင္႔ေနရင္ Bonds ကို face value ထက္ျမင္႔တဲ႔ premium နဲ႔ ေရာင္းတဲ႔ အခါ ဘယ္လုိ စာရင္းသြင္းသလဲ ဆိုတာ ေဖာ္ျပပါမယ္။ 

ဥပမာအားျဖင္႔ ကုမၸဏီတစ္ခုက Bonds ကို ထုတ္တဲ႔အခါမွာ face value က်ပ္ ၁၀,၀၀၀ နဲ႔ စာခ်ဳပ္ပါ အတိုးႏႈန္း ၁၀% နဲ႔ ထုတ္တယ္ဆိုပါေတာ႔။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ေစ်းကြက္အတိုးႏႈန္းက ၈% ျဖစ္ေနရင္ အဲဒီ ကုမၸဏီက ထုတ္တဲ႔ Bonds ေတြရဲ႕ တန္ဖိုးက face value ထက္ မ်ားသြားပါတယ္။ face value နဲ႔ ပိုေရာင္းတဲ႔ေစ်း ၾကားက ျခားနားခ်က္ကုိ premium လုိ႔ ေခၚပါ တယ္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလ ၁ ရက္ေန႔မွာ ၅ ႏွစ္၊ က်ပ္ ၁၀,၀၀၀ တန္ Bonds အရြက္ ၁၀၀၊ အတိုးႏႈန္း ၁၀%ကို quoted price ၁၀၂ နဲ႔ထုတ္တယ္။ (face value ရဲ႕ ၁၀၂ % ေပါ႔) Bonds ရဲ႕ face value က က်ပ္ ၁,၀၀၀,၀၀၀ (က်ပ္ ၁၀,၀၀၀ × ရြက္ေရ ၁၀၀) ျဖစ္တယ္။ Bonds ကို ေရာင္းတဲ႔ေစ်းက က်ပ္ ၁,၀၂၀,၀၀၀ (က်ပ္ ၁,၀၀၀,၀၀၀× ၁၀၂%) ျဖစ္တယ္။ ဒီေတာ႔ premium  က က်ပ္ ၂၀,၀၀၀ (၁,၀၂၀,၀၀၀ - ၁,၀၀၀,၀၀၀) ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီေတာ႔ Bonds ကို ေရာင္းသူက ေငြသားရလုိက္တာ က်ပ္ ၁,၀၂၀,၀၀၀ ျဖစ္ပါတယ္။ ပိုရလုိက္တာက က်ပ္ ၂၀,၀၀၀၊ Bonds သက္တမ္း ၅ ႏွစ္ ျပည္႔ခ်ိန္မွာ ျပန္ေပးရမွာက က်ပ္ ၁,၀၀၀,၀၀၀ ျဖစ္ပါတယ္။ ဂ်ာနယ္စာရင္းသြင္းခ်က္က ဒီလုိပါ။

 ဒီေနရာမွာ Premium on Bonds Payable သည္ ၿမီရွင္ စာရင္းသြင္းခ်က္ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္က်န္ရွင္းတမ္းေပၚက ကာလရွည္ ေပးရန္တာဝန္ေအာက္မွာ သူ႔ကို Bonds ေပးရန္တာဝန္  (Bonds Payable) တန္ဘိုးထဲကို ထည္႔ေပါင္း ေပးရပါ တယ္။  ဘာျဖစ္လုိ႔လဲ ဆိုေတာ႔ က်ပ္ ၂၀,၀၀၀ ဟာ ကုမၸဏီက face value ထက္ ပို ရလိုက္တဲ႔အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္႔ due date ေရာက္ရင္ ကုမၸဏီက face value က်ပ္ ၁,၀၀၀,၀၀၀ ကိုသာ ျပန္ေပးရမွာပါ။ ေအာက္မွာ လက္က်န္ရွင္းတမ္းမွာ ေပၚတဲ႔ ပုံစံကို နမူနာ ျပထားပါတယ္။ ဒါက amortization မလုပ္ခင္ ပုံစံေပါ႔။

 အခု ဒီမွာလဲ က်ပ္ ၁,၀၂၀,၀၀၀ ဟာ carrying value သို႔မဟုတ္ book value ျဖစ္ပါတယ္။ Bonds ကို ထုတ္လုိက္တဲ႔ေန႔မွာ ဒီ က်ပ္ ၁,၀၂၀,၀၀၀ ဟာ ေစ်းကြက္ေပါက္ေစ်းဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုလို face value ထက္ ပိုၿပီး ေရာင္းတာဟာ စုစုေပါင္း ေငြေခ်းဌား စရိတ္ (Total cost of borrowing) နဲ႔ တကယ္ေပးလုိက္ရတဲ႔ အတိုး မတူဘဲ ျခားနားျခင္းကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ စုစုေပါင္း ေငြေခ်းဌား စရိတ္ ဆိုတာဟာ ေငြေခ်းလုိ႔ ေပးရတဲ႔ အတုိးကို ေျပာတာပါ။ ဘာေၾကာင္႔ မတူလဲ ဆိုေတာ႔ Bonds ကို premium နဲ႔ ေရာင္းလုိ႔ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ပိုရလုိက္တဲ႔ က်ပ္ ၂၀,၀၀၀ ကို တကယ္ေပးရတဲ႔ အတိုးထဲက ႏုတ္လုိက္ ရပါတယ္။ အဲဒီေတာ႔မွသာ စုစုေပါင္း ေငြေခ်းဌားစရိတ္ အမွန္ကို ရပါတယ္။ ဥပမာကို ၾကည္႔ပါ။ ပိုရွင္း ေအာင္ အတိုးကို တစ္ႏွစ္စာ တြက္ထားပါတယ္။

ႏွစ္စဥ္ အတိုးေပးရေငြက က်ပ္၁,၀၀၀,၀၀၀×၁၀% = က်ပ္ ၁၀၀,၀၀၀

၅ ႏွစ္စာ အတုိး = က်ပ္၁၀၀,၀၀၀×၅ = က်ပ္ ၅၀၀,၀၀၀

ပိုရလုိက္တဲ႔ေငြ= က်ပ္ ၂၀,၀၀၀

စုစုေပါင္း ေငြေခ်းဌားစရိတ္က က်ပ္၅၀၀,၀၀၀− က်ပ္၂၀,၀၀၀= က်ပ္ ၄၈၀,၀၀၀ ျဖစ္ပါတယ္။

က်ပ္ ၂၀,၀၀၀ ပိုရလိုက္တဲ႔ အတြက္ ေပးရတဲ႔ အတိုးက ေလ်ာ႔သြားတဲ႔ သေဘာ ျဖစ္ပါတယ္။

ပိုရွင္းေအာင္ ေနာက္တစ္နည္းနဲ႔ တြက္ျပပါမယ္။

 Bond discount နဲ႔ အလားတူစြာဘဲ ကုမၸဏီက ပိုရလိုက္တဲ႔ က်ပ္ ၂၀,၀၀၀ ကို အတိုးစရိတ္ေငြ (Interest Expense) အျဖစ္နဲ႔ Bonds သက္တမ္း တစ္ေလွ်ာက္လုံး ျဖန္႔ၿပီး ခြဲေဝလုိက္ပါတယ္။ ဒီက်ပ္ ၂၀,၀၀၀ ကို ၅ ႏွစ္စာအတြက္ ျဖန္႔ၿပီး အတိုးစရိတ္အျဖစ္ မွတ္တမ္း တင္ရပါတယ္။ ဒီလုိလုပ္တာကို Amortizing the premium လို႔ေခၚပါတယ္။ ပိုရေငြကို Amortize လုပ္လုိက္တာဟာ ႏွစ္စဥ္ Interest Expense ပမာဏကို ေလ်ာ႔သြား ေစပါတယ္။ ထပ္ရွင္းေအာင္ ေျပာရရင္ က်ပ္ ၂၀,၀၀၀ ကို ၅ႏွစ္နဲ႔စားလုိက္ေတာ႔ တစ္ႏွစ္စာ က်ပ္ ၄,၀၀၀ ရပါတယ္။ အဲဒါကို ႏွစ္စဥ္ Interest Expense ထဲက ႏုတ္ေပးရတာေပါ႔။ အဲဒီ ေတာ႔ မွတ္တမ္းတင္တဲ႔ Bond Interest Expense ဟာ စာခ်ဳပ္ပါ အတိုးထက္ ေလ်ာ႔နည္းပါတယ္။

ပုံမွန္အတိုင္းရွိတဲ႔ ဘ႑ာႏွစ္ အကုန္ စာရင္းညွိႏႈိင္း စာရင္းသြင္းတာနဲ႔ ယွဥ္ၾကည္႔ပါ။

 ဘ႑ာႏွစ္ အကုန္မွာ Amortizing လုပ္ၿပီးေနာက္ စာရင္းညွိႏိႈင္း စာရင္းသြင္းတာကို ေအာက္မွာ ျပထားပါတယ္။

 တကယ္ေပးရတဲ႔ အတိုးကေတာ႔ ၁ ႏွစ္စာအတြက္ က်ပ္ ၁၀၀,၀၀၀ ပါ။ ဒါေပမဲ႔ ကုမၸဏီက face value ထက္ ပိုရလိုက္ ရတဲ႔ တစ္ႏွစ္စာ က်ပ္ ၄,၀၀၀ ကိုပါ အတိုး က်ပ္ ၁၀၀,၀၀၀ ထဲက ႏုတ္ၿပီး ႏွစ္ခ်ဳပ္မပိတ္ခင္ စာရင္းညွိမွာ amortization အျဖစ္ စာရင္းမွတ္တမ္း တင္ျဖစ္ေအာင္ တင္ရပါတယ္။ Bond Interest Payable ကို လက္က်န္ရွင္းတမ္းက လက္ငင္း ေပးရန္တာဝန္ ေအာက္မွာ ျပရပါတယ္။ Premium on Bonds payable ကေတာ႔ လက္က်န္ရွင္းတမ္း၊ ကာလရွည္ ေပးရန္တာဝန္ေအာက္က Bonds Payable တန္ဘိုး က်ပ္ ၁,၀၀၀,၀၀၀ ထဲမွာ ထည္႔ေပါင္းရပါတယ္။ အဲလို ေပါင္းတဲ႔ အခါမွာလဲ တစ္ႏွစ္ ကာလ အတြက္ amortize လုပ္ၿပီး ပမာဏ က်ပ္ ၄,၀၀၀ ကို စုစုေပါင္း Premium on bonds payable ပမာဏ က်ပ္ ၂၀,၀၀၀ ထဲက ႏုတ္ၿပီး က်န္တဲ႔ က်ပ္ ၁၆,၀၀၀ ကိုမွသာ Bonds Payable က်ပ္ ၁,၀၀၀,၀၀၀ မွာ ထည္႔ေပါင္းရ ပါမယ္။ သေဘာကေတာ႔ တစ္ႏွစ္စာ amortize လုပ္ၿပီးတာကို ဖယ္လုိက္ၿပီးမွ Bonds ရဲ႕ book value ရေအာင္ တြက္ရတာပါ။ ႏွစ္စဥ္ amortize လုပ္ၿပီးတာကို ဖယ္ၿပီး ေလ်ာ႔သြားတဲ႔ တန္ဘိုးကို ေပါင္းတဲ႔အတြက္ carrying value သို႔မဟုတ္ book value က ႏွစ္စဥ္ ေလ်ာ႔လာပါတယ္။ က်ပ္၂၀,၀၀၀ မွ က်ပ္၄,၀၀၀ ႏုတ္ၿပီး က်န္ေငြ က်ပ္ ၁၆,၀၀၀ ကို  က်န္သည္႔ ၄ ႏွစ္မွာ amortize လုပ္ရန္ ရွိပါတယ္။ Amortize လုပ္ရင္းနဲ႔ Bonds ရဲ႕ book value ကေလ်ာ႔လာလုိက္တာ သက္တမ္း ၅ ႏွစ္လဲ ေစ႔ေရာ နဂို face value တန္ဘိုး က်ပ္ ၁,၀၀၀,၀၀၀ နဲ႔ ညီသြားပါေတာ႔တယ္။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၃၁ ရက္ေန႔ လက္က်န္ရွင္းတမ္းမွာ ဘယ္လုိ ေပၚသလဲ ၾကည္႔ၾကရေအာင္။ 

 လက္က်န္ရွင္းတမ္းမွာ က်ပ္ ၁,၀၁၆,၀၀၀ သည္ Bonds ရဲ႕ carrying value သို႔မဟုတ္ book value ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ႏွစ္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၃၁ ရက္ေန႔မွာ ဆိုရင္ ထည္႔ေပါင္းမဲ႔ ပမာဏက က်ပ္ ၁၂,၀၀၀ ျဖစ္ၿပီး Bonds ရဲ႕ book value က က်ပ္ ၁,၀၁၂,၀၀၀ (၁,၀၀၀,၀၀၀ + ၁၂,၀၀၀) ျဖစ္မွာပါ။

  အခု ၂၀၁၃ ဧၿပီလ ၁ ရက္ေန႔ကို ေရာက္ပါၿပီ။ အတိုးတကယ္ေပးပါၿပီ။ ဂ်ာနယ္စာရင္းသြင္းတာကို ၾကည္႔ပါ။ Bond အတိုးေပးရန္ရွိက ေလ်ာ႔သြားပါတယ္။ အတိုးကို ေငြသားနဲ႔ ေပးလုိက္ရလုိ႔ ေငြသားလဲ ေလ်ာ႔သြားပါတယ္။

  Bonds သက္တမ္းေစ႔လုိ႔ ဂ်ာနယ္ စာရင္းသြင္းတာကေတာ႔ ရွင္းပါတယ္။ Bonds ေပးရန္ရွိ ေလ်ာ႔တယ္။   ေငြသားလဲ ေလ်ာ႔သြားတယ္။

 ဖတ္ရွဳ အက်ိဳးမ်ားပါေစ။

(Kimmel, Weygandt, Kieso တို႔ေရးသားေသာ Accounting, Tools for Business Decision Making ၊ 4^th Edition မွ ထုတ္ႏႈတ္၍ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုပါသည္။)

ျဖဴ ျဖဴ